Dit onderwerp [1] is relevant voor iemand die beschikt over heldere vermogens en diepe wijsheid, en die geen moeite heeft om bij het horen van één woord de duizend dingen te begrijpen. Je hebt er een stevige en oprechte intentie voor nodig, en een onwrikbaar vertrouwen.
Op die basis kun je standhouden en zul je je gezag bewaren, en dan kun je allerlei gunstige of ongunstige situaties en steeds wisselende omstandigheden tot één geheel laten versmelten – een samenhangend geheel dat als de lege ruimte is, zonder de geringste belemmering, diepgaand helder, vormloos en stralend, in geen honderden tijdperken of duizend levens veranderend, eensoortig van begin tot eind.
Dit is de enige manier om werkelijk vrede en gemoedsrust te vinden.
Ik ken veel mensen die over een briljant intellect beschikken, maar desondanks hanteren zij hun vermogens op een instabiele manier en hun oefening blijft oppervlakkig. Zij denken dat hun verbale uitingen een blijk zijn van transformatie, want zij nemen aan dat wij als mens op geen enkele manier in staat zijn het wereldlijke te overwinnen. Zo stimuleren zij de doorns van willekeurige beeldvorming, door te pronken met hun verworvenheden en inzichten. Zij maken vaardig gebruik van hun soepele welsprekendheid en denken dat dit de boeddhadharma weerspiegelt. Maar wanneer karmische condities nieuwe situaties laten ontstaan, kunnen zij daar niet in vrijheid mee omgaan, en zo stagneren zij in een voortdurend heen en weer bewegen. Hoe betreurenswaardig!
Dit is waarom de oude meesters uiteenlopende belevingen ondergingen; zij waren niet bang om allerlei vormen van waan en moeite te onderzoeken. Al liepen zij het risico in mootjes gehakt te worden, het maakte hun niets uit; tijdens hun hele oefentraject namen zij de verantwoordelijkheid voor hun eigen geest en maakten die zo solide als ijzer of steen. En wanneer zich het moment aandiende om geboorte-en-dood te doorbreken, dan aarzelden zij geen moment.
Is dat niet kenmerkend voor werkelijk grote mensen, dat hun uitzonderlijke kracht en grootmoedigheid verder gaat dan het emotionele?
Bodhisattva’s die een lekenbestaan leiden en de oefenweg van thuisverlaters tot voorbeeld nemen, zijn te vergelijken met een lotusbloem die bloeit temidden van de vlammen. Het zal altijd moeilijk zijn om ons verlangen naar roem, status en macht te beteugelen; en dan spreken we maar niet over al die ontelbare momenten van pijn en verwarring waartoe het brandend huis van een werelds bestaan [2] zoveel aanleiding geeft. De enige oplossing is dat jijzelf jouw wezenlijk, waarachtig, wonderlijk totaalbestaan verwerkelijkt, en daarmee het punt bereikt waar grote waardigheid en stabiliteit en rust heersen.
Het beste is om alles van je af te werpen, en leeg en eenvoudig te worden. Raak er grondig mee vertrouwd hoe er geen geconditioneerde geest bestaat, en neem waar hoe alle verschijnselen als dromen zijn, als magische illusies. Wees leeg, in alle opzichten, en blijf je geest opschonen naar gelang tijdstip en situatie. Dan zul je beschikken over dezelfde kloppende basis als alle verlichte leken-meesters in de boeddhistische traditie.
Hen die nog niet ontwaakt zijn zul jij dan, conform jouw eigen rijpheid, kunnen helpen zich te bevrijden, zodat je samen de smetteloos transparante oceaan van oorspronkelijk hartsbewustzijn kunt betreden.
Je zult dan niet vergeefs op deze aarde hebben geleefd.
* * *
[1] Zen-beoefening in de wereldse omstandigheden, met andere woorden: leken-bodhisattvaschap.
[2] Een metafoor die al door de Boeddha werd gebruikt; zie bijvoorbeeld de Lotus soetra, of de Dhammapada: ‘De wereld staat in brand! En u staat te lachen. U verkeert in diepe duisternis. Waarom zoekt u het licht niet?’ (Byrom, Thomas: De Dhammapada; de woorden van Boeddha. Heemstede 1994, p. 49)
Onderrichting door Yuanwu.
Bron: Foster, Nelson & Shoemaker, Jack: The roaring stream; a new Zen reader.
Hopewell 1996, p. 174/175
Meer over Yuanwu:
• Cleary, Thomas & Cleary J.C. (vert.): The Blue Cliff Record (Hekigan Roku). Boston 1992
• Cleary, Jonathan C. & Cleary, Thomas: Zen letters; Teachings of Yuanwu. Boston 1994
◄║►